Ušće Save u Dunav

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe, pogledajte Ušće (višeznačna odrednica).
Ušće Save u Dunav
Ušće Save u Dunav na karti Grada Beograda
Ušće Save u Dunav
Ušće Save u Dunav

Ušće Save u Dunav je mesto na kome se reka Sava uliva u Dunav. Nalazi se u centru Beograda na lokaciji između Velikog ratnog ostrva, Novog Beograda, i podnožja Beogradske tvrđave, odnosno Kule Nebojša. Često se naziva samo "Ušće". Sava u Beograd dotiče iz pravca Mačve, protiče kroz Novi Beograd ispod Brankovog mosta i uliva se u desni krak Dunava koji obilazi Veliko ratno ostrvo. Ušće je mesto na kome Sava završava svoj tok i postaje Dunav.

Ušće[uredi | uredi izvor]

Sava se uliva u desni krak Dunava koji obilazi Veliko ratno ostrvo

Samo ušće je obeleženo vidljivom linijom razgraničenja dve reke. Sava koja je bistrija, ima svetliju zelenu ili plavu boju, dok je Dunav smeđe boje. Razlika boja na mestu spajanja stvara relativno pravu liniju razgraničenja dužinom čitavog ušća, tako da je vodena masa od mesta spajanja na levoj strani izrazito mutna i smeđa, a na desnoj bistra i zelenkasta ili plava.[1][2] Dve reke na samom ušću usporavaju svoj tok, što je prouzrokovalo taloženje vodom nanesenog materijala koje je početkom 16. veka obrazovalo vodeni sprud, danas Veliko ratno ostrvo.[3]

Geografski položaj[uredi | uredi izvor]

Iznad ušća se uzdiže greben, odnosno uzvišenje na kome se nalazi Beogradska tvrđava.[4] Ušće je najniža tačka u gradskoj opštini Novi Beograd.[5] Nalazi se na nadmorskoj visini od 68 m.[6] Na novobeogradskoj strani se nalazi Muzej savremene umetnosti, okružen Parkom prijateljstva koje od ušća razdvaja šetalište, zeleni kej Novog Beograda.[5] Severno od ušća, odnosno od Velikog ratnog ostrva i Beogradske tvrđave, nalazi se ostrvo Čaplja.[7]

Ušće Save u Dunav. Pogled sa Kalemegdana.

Istorija[uredi | uredi izvor]

U rimsko vreme na prostoru između desne obale Dunava i leve obale Save prolazio je put od cigala. Na Pojtingerovoj tabli je između Taurunuma i Singidunuma označeno neko mesto, valjda vojno utvrđenje. U vreme austrijske okupacije Beograda 1718-39, cigle za tvrđavu su izrađivane ovde. Sava je zatim bila granica, pa je na levoj obali podignuta karaula, zvana Mrtva straža, ili Burma, po čemu je nazivan i taj kraj. Ta zgrada je srušena krajem 19. veka. Zemunci su donosili voće na prodaju, koje su kupovali Turci iz tvrđave.[8]

Pre gradnje Mosta kralja Aleksandra, krajem 1934, čuvar Državne rečne plovidbe je živeo u kućici na samom ušću, na zemunskoj strani, kako bi obilazio signale i palio svetlosti. Kasnije je u toj kućici živeo jedan ribar.[9][10]

Ušće 1944.

Danska grupa[11] je 1938. nasula krak Dunava, poznat kao Dunavac ili Zimovnik,[12] i kejom utvrdila levu obalu Save, od Mosta kralja Aleksandra do Dunava, s namerom da se nasipanjem 4 metra peska stvori 60 hektara prostora za buduće naselje nazivano "Novi Beograd".[13][14][15][16][17][18] Ada Vrbak je u julu 1938. spojena sa močvarnim terenom na novobeogradskoj strani, pregrađivanjem dunavskog rukavca.[19] Krajem tog meseca je zatvoreno kupatilo "Nica" pored mosta, jer su radovi stigli dotle.[20] Nasip na savskoj obali je popločan negde do maja 1939.[21] Pre početka radova, Ministarstvo saobraćaja je naložilo Dancima da se samo ušće Save tako izvede da može poslužiti kao teretno pristanište, za šta je potrebno zatvaranje dunavskih rukavaca "između bivše usamljene zgradice carinarnice na samom ušću Save i Velikog ratnog ostrva na kome se danas nalazi kupatilo "Ada".[22] U jednom planu iz 1940. se predviđa da Rukavac bude pristanište, u koje bi se ulazilo "između nekadašnje Ade Vrbak i Malog Ratnog Ostrva.[23] Tokom radova je pronađeno dosta predmeta, od mamutovog zuba do granata iz Svetskog rata, što je poklonjeno muzeju grada, a radovi su dokumentovani fotografijama i filmom u boji.[24][25][26][27] (→ Istorija Novog Beograda)

U septembru 1940. ovde je podignuto privremeno naselje, prihvatni logor za Nemce koji su iz Besarabije preseljavani u Nemačku.[28]

Ispod Donjeg grada, remorker "Prizren" je potonuo nakon sudara sa putničkim brodom "Štrosmajer" 25. decembra 1921, nije bilo žrtava.[29] U blizini ušća je tokom Drugog svetskog rata potonuo parni tegljač "Kosovo".[30] U ranu jesen 1944. dva nemačka šlepa su pored obale Velikog ratnog ostrva naišla na britanske mine i za nekoliko sekundi potonula na dno ušća.[30] Dana 9. septembra 1952. je na ušću potonuo brod "Niš", a tokom istorije tu je potonuo veći broj drugih brodova često u ratnim sukobima.[31] U neposrednoj blizini ušća, srpski književnik Branko Ćopić je 26. marta 1984. izvršio samoubistvo.

U Beogradu je do 1884. postojao i treći vodotok, Dunavac bah ili Dunavski potok, koji se nalazio u blizini sadašnjeg Sava centra.[32]

Ptice[uredi | uredi izvor]

Vrbak koji se nalazi na samom špicu Ušća na novobeogradskoj strani je odlično mesto za posmatranje vodenih ptica u zimskom periodu i mesto na kome se selice odmaraju pre nego što prelete preko reke prema Kalemegdanu. Tokom gnezdilišne sezone na brodićima se gnezdi seoska lasta, inače retka ptica u urbanom delu Beograda.[33]

Galerija[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Miholjsko leto 2009 (?!)”. Klub Vario 19. Arhivirano iz originala 25. 3. 2012. g. Pristupljeno 28. 3. 2012. 
  2. ^ Sava i Dunav: Ušće Save u Dunav, Pristupljeno 25. 4. 2013.
  3. ^ „Ada na ušću Save u Dunav”. Politika. 2. 9. 2009. Pristupljeno 2. 4. 2012. 
  4. ^ „Istorija Beogradske tvrđave”. Beogradska tvrđava. 2010. Arhivirano iz originala 18. 5. 2012. g. Pristupljeno 25. 3. 2012. 
  5. ^ a b „Istorija Novog Beograda”. Gradska opština Novi Beograd. 2000. Arhivirano iz originala 26. 4. 2012. g. Pristupljeno 25. 3. 2012. 
  6. ^ „Dunav i Sava”. Grad Beograd. 26. 12. 2003. Pristupljeno 26. 3. 2012. 
  7. ^ „Istorija Novog Beograda”. eKapija. 23. 6. 2009. Pristupljeno 2. 4. 2012. 
  8. ^ "Vreme", 2. februar 1938
  9. ^ "Politika", 2. feb. 1938
  10. ^ "Politika", 23. feb. 1938 (manja ispravka na članak od 2. 2.)
  11. ^ "Politika", 20. nov. 1937.
  12. ^ "Vreme", 28. jul 1938
  13. ^ Vreme, 12. dec. 1937, str. 7. digitalna.nb.rs
  14. ^ Vreme, 19. dec. 1938, str. 5. digitalna.nb.rs
  15. ^ "Vreme", 28. mart 1940, str. 5. (foto) digitalna.nb.rs
  16. ^ "Vreme", 18. maj 1938 (foto)
  17. ^ "Vreme", 22. maj 1940 (mala slika plana)
  18. ^ Danci nude da naspu i urede Novi Beograd između današnjeg Beograda i Zemuna. "Politika", 4. mart 1937
  19. ^ "Politika", 28. jul 1938
  20. ^ "Politika", 31. jul 1938, str. 11
  21. ^ "Politika", 14. maj 1939
  22. ^ "Politika", 17. april 1938
  23. ^ "Politika", 15. maj 1940
  24. ^ "Vreme", 2. feb. 1940, str. 10. digitalna.nb.rs
  25. ^ "Vreme", 19. maj 1940
  26. ^ "Vreme", 11. jul 1938
  27. ^ "Politika", 27. avg. 1938, str. 10 (foto)
  28. ^ "Politika", 7. sept. 1940, str. 11
  29. ^ "Politika", 26. dec. 1921
  30. ^ a b „Mutna dna naših reka kriju brojne tajne”. Ilustrovana Politika. 29. 3. 2012. Arhivirano iz originala 19. 2. 2015. g. Pristupljeno 2. 4. 2012. 
  31. ^ Prošlost zaboravljena u dubinama Dunava i Save („Večernje novosti“, 19. februar 2015)
  32. ^ Ko je Beogradu „ukrao“ treću reku („Večernje novosti“, 29. novembar 2013)
  33. ^ [1] Ušće Park--Konjska ada/vrbak/Taverna/Stara koliba, Novi Beograd

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Ušće Save u Dunav na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ушће_Саве_у_Дунав&oldid=27031437”